Bedrijfsschade: Enkel kijken naar de verloren omzet volstaat niet

Hoe bereken je zo nauwkeurig mogelijk de geleden schade van bedrijven als dat in een juridische procedure aangetoond moet worden? De waarderings-deskundigen van Aeternus beten zich in die vraag vast. Hun conclusie? Veel schaderapporten waarop rechters hun uitspraak baseren, vertellen niet het hele verhaal en zijn te beperkt onderbouwd. Zij kijken niet alleen naar de gebruikelijke methode van winstderving, maar presenteren een aanpak die veel verder gaat dan dat.

Een bedrijf krijgt te maken met grondstoffen die niet blijken te deugen. Belangrijke onderdelen zijn veel te laat geleverd waardoor een productieproces stil is komen vallen. Een afnemer komt de afspraken in het contract niet na. Het zijn stuk voor stuk voorbeelden van economische (bedrijfs)schades waar rechters in ons land zich regelmatig over moeten buigen. Eén van de grote uitdagingen in dit soort juridische kwesties is het zo goed mogelijk vaststellen van de omvang van de geleden schade. Enkel kijken naar de verloren omzet volstaat in veel gevallen namelijk niet. Wie echt de case induikt en de steen optilt, ziet vaak dat er veel meer aan de hand is.

Van waardebepaling naar schadebepaling

Daarover zo meteen meer. Eerst maken we even een sprongetje naar een heel andere branche, die van overnames en fusies. Aeternus is één van de bekendste corporate finance kantoren van ons land, met drie vestigingen in Venlo, Eindhoven en Amsterdam. De specialisten hier begeleiden al meer dan 15 jaar bedrijven onder meer bij overnametrajecten, fusies, maar ook bedrijfswaarderingen voor aan- en verkoop, rechtszaken en aandeelhoudersconflicten. “En het is vooral de hiermee opgebouwde kennis van bedrijfsmodellen die goed van pas komt bij economische schadebepalingen”, vertelt Sjef Geurts. Hij heeft een juridische en bedrijfseconomische achtergrond en is samen met collega Eric de Ruijter, met een bancaire en bedrijfseconomische achtergrond, de kartrekker van deze Aeternus-afdeling.

Optie 1: de boekhoudkundige benadering

“Zo’n anderhalf jaar geleden werden we benaderd door een klant die met een flinke schadepost zat. De zaak was nog onder de rechter. Eerder had hij gezien hoe wij bedrijfswaardes berekenen en de vraag was of wij deze methodiek ook konden toepassen voor het bepalen van zijn geleden schade. Dat was een mooie uitdaging, waar Eric en ik vervolgens helemaal zijn ingedoken.” Wettelijke bepalingen over hoe de omvang van een economische schade moet worden vastgesteld, zijn er niet. In veel gevallen gebeurt dit volgens de boekhoudkundige benadering. Eric de Ruijter legt uit: “Men kijkt dan naar de gederfde winst of het geleden verlies. Met als centrale vraag: wat zou het resultaat zijn geweest als de schade zich niet had voorgedaan? De belangrijkste bron van informatie bij deze benadering is de resultatenrekening.”

Optie 2: de economische benadering

En dan is er nog de economische benadering. Die is meer compleet, maar tegelijkertijd wel ingewikkelder. Je hebt er met andere woorden echte specialisten voor nodig. “We hebben gezien dat er bij economische schadeberekeningen veel raakvlakken zijn met de manier waarop we de waarde van bedrijven berekenen“, aldus De Ruijter. “We construeren het meest waarschijnlijke scenario als de schadeveroorzakende gebeurtenis zich niet had voorgedaan. Dat is het zogeheten SOLL-scenario. Dit vergelijken we dan met het IST-scenario, hoe het bedrijf zich vanaf het moment van de schade daadwerkelijk heeft ontwikkeld.” “Daaruit bepalen we twee ondernemingswaarden. Een zonder schade gebeurtenis (SOLL-scenario) en een met schade gebeurtenis (IST-scenario). Het verschil is dan de economische schade die is geleden.”

Toekomstige geldstromen

Zijn collega Geurts vervolgt: “Nu gaan we op die peildatum kijken naar de verwachtingen die er toen waren. Was er een businessplan dat door de schade niet kon worden uitgevoerd? Die kennis nemen we mee in onze analyse en zo komen we tot de ondernemingswaarde. Als dat er niet is stellen we het meest waarschijnlijk scenario en onderbouwen dat. Wij zien dat deze manier van rekenen veel beter aansluit bij de echte schade die een bedrijf leidt dan wanneer je enkel naar de gederfde winst of het geleden verlies kijkt.” Daarmee voegen de specialisten van Aeternus iets toe aan de manier waarop schades nu vaak nog worden vastgesteld. Ook de verdiencapaciteit van het bedrijf, toekomstige geldstromen en marktverwachtingen nemen de specialisten mee in hun schade-analyse, iets dat in de praktijk nog maar weinig gebeurt. “Hierbij willen we nog wel opmerken dat deze methode niet altijd geschikt is. Maar dat in plaats daarvan de meer bekende winstdervingsmethode toegepast moet worden. Daar hebben we ook veel ervaring mee.”

Inhoudelijk discussie per casus

De afgelopen anderhalf jaar heeft Aeternus bij zes juridische kwesties als schadespecialist opgetreden. Al die zaken liggen nog bij de rechter. Geurts: “Het gaat erom dat je per casus een inhoudelijke discussie met elkaar voert over de manier waarop de schade op de beste manier kan worden bepaald”. Eric: “We merken dat advocaten en rechters in ieder geval veel belangstelling hebben voor de manier waarop wij onze conclusies onderbouwen, met concrete cijfers en argumenten. In weinig schaderapporten staat dat zo gedetailleerd beschreven. Hier komt onze ervaring met betrekking tot bedrijfsanalyses en waarderingen voor de markt voor fusies en overnames uitstekend van pas. We voegen met deze aanpak echt iets toe aan de wens om schaderapporten zo onderbouwd mogelijk op te stellen.”